آشنایی با کارکرد عشق


اگر عاشق شده باشید ، احتمالآ متوجه شده اید که این احساس میتواند نوعی اعتیاد باشد . حدس شما درست است . دانشمندان به این باور نزدیک شده اند که همان فرآیند شیمیایی که در هنگام اعتیاد رخ میدهد ، در زمان عاشق شدن نیز اتفاق میافتد.



عشق حالتی شیمیایی از ذهن است که بخشی از ژنهای ما بوده و از تربیت انسان تاثیر میگیرد. دوست داشتن در وجود انسان تنیده شده است زیرا ما باید والدین با محبتی باشیم که با تلاش زیاد از فرزندان ناتوان خود مراقبت کنیم.
در این نوشتار خواهیم دانست که عشق واقعآ چیست و همنگامی که عاشق میشویم در بدن ما چه چیزی روی میدهد و چه چیز موجب میشود در این حالت باقی بمانیم. همچنین نگاهی داریم به اینکه چه چیزی در وهله اول موجب جذب شدن ما به شخص دیگری میگردد.


عشق چیست ؟


عشق به ما نشاط میدهد و ما را به تحرک وامیدارد. همچنین برای بقای نوع انسان ضروری است . اگر عشق وجود نداشت ، جامعه ما کاملآ متفاوت بود و بیشتر شبیه چرخه بسته موجود در دنیای برخی جانوران میشد. مواد شیمیایی که هنگام عاشق بودن در مغز انسان به حرکت در میایند ، وظایفی چند را انجام میدهند که مهمترین هدف آن ، بقای نسل انسان میباشد. تاثیر این مواد است که ما را به تشکیل خانواده و بچه دار شدن وامیدارد. پس از بچه دار شدن نیز این مواد طوری تغییر می یابند تا در کنار هم بمانیم و فرزندانمان را بزرگ کنیم. بنابراین ، عشق از یک لحاظ ، اعتیادی شیمیایی است که برای تولید مثل رخ میدهد.



صرف نظر از کشور و فرهنگ ، عشق نقش مهمی در زندگی انسانها بازی میکند . در حالیکه تفاوتهای فرهنگی زیادی در چگونگی نشان دادن عشق دیده میشود ، اما این واقعیت که عشق وجود دارد ، مسلم و قطعی میباشد.
اجازه بدهید تا به موضوع دقیقتر نگاه کنیم. چه چیز در وهله اول موجب میشود تا عاشق شخص دیگری بشویم ؟


چه چیز موجب عاشق شدن میشود ؟


همه ما الگویی از شریک زندگی ایده آل خود داریم که جایی در ضمیر ناخودآگاه ما پنهان شده است. همین نقشه عشق است که به ما حکم میکند کدام شخص در میان این همه انتخاب ، مناسبتر میباشد. اما این الگو چگونه تشکیل میشود ؟


سیمای اشخاص


بسیاری از پژوهشگران گمان میکنند که ما جذب افرادی از جنس مخالف میشویم که والدینمان را به یاد ما میاورند. برخی حتی باور دارند که ما جذب افرادی میشویم که ما را به یاد خودمان می اندازند. دیوید پرت(David Perrett) روانشناس دانشگاه سنت اندروز در اسکاتلند، آزمایشی را انجام داد که در آن عکسی دیجیتالی از شخص مورد آزمایش را به چهره فردی از جنس مخالف تغییر دادند. سپس از شخص مورد آزمایش خواستند تا از میان تعدادی عکس ، چهره ای که به نظرش از همه جذابتر است انتخاب کند. نتایج این آزمایش نشان داد که اشخاص مورد آزمایش همیشه چهره تغییر یافته خودشان را ترجیح میدادند .


شخصیت


دراین مورد نیز مانند چهره ، انسانها افرادی را ترجیح میدهند که از نظر شخصیت ، خوش خلقی و علایق آنها را به یاد والدینشان ( یا افرادی که در کودکی با آنها رابطه نزدیکی داشتند) می اندازند .


فرومونها (Pheromones)


موضوع بحث انگیز فرومونها همچنان در پژوهشها در زمینه عشق ، نقش خود را ایفا میکند. واژه "فرومون" از واژه های یونانی pherein و hormone گرفته شده و به معنی "حامل تحریک" میباشد.
در جهان جانوران ، فرومونها آثار بوی منحصربفردی هستند که در ادرار یا عرق جانور وجود داشته و رفتار جنسی حیوان را تعیین کرده و موجب جذب شدن جنس مخالف میشوند. وجود فرومونها ، جانوران را در تشخیص یکدیگر و انتخاب جفتی که سیستم ایمنی آن به قدر کافی با سیستم ایمنی خود جانور متفاوت است تا تولید مثل سالم را تضمین نماید ، یاری میدهد. جانوران عضو ویژه ای در بینی خود دارند که VNO نام دارد و این ماده شیمیایی بی بو را ردیابی میکند.
وجود فرومونها در انسان ، در سال 1986 توسط دانشمندان مرکز حواس شیمیایی فیلادلفیا و همتایانشان در فرانسه، کشف شد. آنان این مواد شیمیایی را در عرق انسان پیدا کردند. دانشمندان، عضو VNO را نیز در برخی انسانها ، نه همه آنها ، کشف کرده اند. با وجود اینکه همه ما دارای عضو مذکور نیستیم وممکن است این عضو در افرادی که دارای آن هستند نیز کارایی نداشته باشد ، اما باز هم آشکار است که بو ، جنبه مهمی از عشق به شمار میرود (صنعت پرطرفدار تولید عطر را به یاد بیاورید) . در آزمایشی که توسط دانشمندان ترتیب داده شد ، از گروهی از زنان خواستند تا پیراهنهای شسته نشده و حاوی بوی عرق گروهی از مردان را بو کرده و خوشایندترین بو را انتخاب نمایند. نتیجه این بود که درست مانند آنچه در جهان جانوران جریان دارد ، بیشتر زنان مورد آزمایش ، پیراهن مردی را انتخاب کردند که سیستم ایمنی او با مال خودشان بیشترین تفاوت را داشت.



خیره شدن به چشمان یکدیگر


پروفسور آرتور آرون ، از دانشگاه ایالتی نیویورک واقع در استونی بروک ، درباره اینکه وقتی انسانها عاشق میشوند چه اتفاقی میافتد مطالعه کرده و دریافته است که تنها خیره شدن به چشمان یکدیگر تاثیر شگرفی به جا میگذارد.
او در آزمایشی که ترتیب داد ، افراد غریبه ای از جنس مخالف را به مدت 90 دقیقه در برابر هم قرار داد و از آنها خواست تا درباره مسائل خصوصی خود با هم گفتگو کنند. سپس از آنان خواست که به مدت 4 دقیقه بدون گفتگو به چشمان هم خیره شوند. نتیجه چه بود ؟ بسیاری از افراد پس از آزمایش، نسبت به فرد دیگر دچار کشش عمیقی شدند و حتی دو نفر از آنان پس از شش ماه ازدواج کردند.



تقویت کننده های جنسی (Aphrodisiacs)


بر اساس گزارش وزارت دارو و موارد غدایی امریکا ، مطالبی که درباره تقویت کننده های جنسی گفته میشود بیشتر براساس افسانه است تا واقعیت. مردم همچنان به تاثیر تقویت کننده برخی از غذاها ، سبزیجات و عصاره ها باور دارند. تعدادی از تقویت کننده های متداول وجود دارند که شاید (شاید هم نه) بر زندگی جنسی ما تاثیر بگذارند. برخی از آنها عبارتند از :

- مارچوبه : گفته میشود که ویتامین E موجود در این سبزی هورمونهای جنسی را تحریک میکند.
- فلفل قرمز : برخی از پژوهشگران میگویند که خوردن فلفل تند باعث ترشح اندورفین در بدن شده و به تقویت نیروی جنسی کمک میکند.
- شکلات : این ماده دارای فنیلتیلامین است که یکی از موادی است که بدن انسان در هنگام عاشق بودن بطور طبیعی آنرا تولید میکند.
- صدف خوراکی : دارای مقدار زیادی روی است که تولید تستوسترون را افزایش میدهد . تستوسترون میل جنسی زن و مرد را افزایش میدهد.

تصور میشود که بیشتر مواد مذکوربیشتر موجب تمایل برای نزدیکی جنسی شده یا توان جنسی مردان را افزایش میدهند و تاثیری به جذب جنس مخالف ندارند. اما اگر به دنبال تحریک هورمونهایی هستید که شما را دلباخته سازند، میتوانید کسی را ببینید و عاشقش شوید. برخی میگویند که حتی اگر این مواد وافعآ موثر نباشند ، اگر فکر کنید که موثر هستند ، نیمی از راه را پیموده اید.


گونه ها و مراحل عشق


سه گونه یا مرحله مشخص در عشق وجود دارد :

1- شهوت (هوس) ، یا احساس شهوانی
2- کشش ، یا احساس عاشقانه
3- وابستگی ، یا تعهد





اگر هر سه مورد بالا درباره شخصی اتفاق بیافتد، پیوند حاصله بسیار محکم خواهد بود.
با این وجود ، گاهی نسبت به افرادی احساس شهوت داریم که عملآ عاشق آنها نیستیم.


شهوت (هوس)


هنگامی که انسان به سن نوجوانی میرسد ، درست پس از رسیدن به دوران بلوغ ، هورمونهای استروژن و تستوسترون در بدن فعال شده و موجب میگردند تا برای نخستین بار، تمایل به تجربه عشق بوجود آید. این تمایلات یا به عبارت دیگر شهوت ، نقش بزرگی در دوران بلوغ و سراسر زندگی انسان بازی میکند. بر طبق مقاله ای که تحت عنوان " عشق و هوس جنسی " توسط دکتر لیزا دیاموند نوشته شده است ، شهوت و عشق آرمانی دو موضوع متفاوت هستند که توسط زیرلایه های مختلفی از ذهن تولید میشوند. شهوت به منظور نزدیکی جنسی و عشق آرمانی بخاطر نیاز به پیوند میان والدین و نوزاد و فرزند بوجود میاید. بنابراین اگرچه ما غالبآ نسبت به کسی که دوستش داریم ، احساس شهوت میکنیم ، گاهی هم میتواند اینطور نباشد و این طبیعی است. یا ممکن است همزمان با احساس شهوت برای کسی که دوستش داریم ، نسبت به فرد دیگری هم احساس هوس و شهوت داشته باشیم. دکتر لیزا دیاموند این مورد را هم طبیعی میداند.
جان مانی (John Money) کارشناس مسائل جنسی بصورت زیر فرق مبان عشق و شهوت را توضیح میدهد :
جای عشق بالای کمربند است و جای شهوت زیر آن . عشق شاعرانه و شهوت مبتذل است.
فرومونها ، سیمای ظاهری افراد و تمایلات اکتسابی ما درباره خصوصیات شریک جنسی نیز ، نفش مهمی در انتخاب کسی که نسبت به او هوس پیدا میکنیم ، دارند. بدون شهوت ، شاید هرگز نتوانیم آن فرد بخصوص را پیدا کنیم. اما در حالیکه شهوت موجب میگردد تا پیوسته به اطرافمان توجه کنیم، نیاز ما به عشق آرمانی است که منجر به مرحله بعدی یعنی کشش میشود.


کشش یا جاذبه


در حالیکه احساسات اولیه ممکن است ناشی از شهوت باشد ، آنچه پس از آن اتفاق میافتد (با فرض اینکه رابطه قرار است ادامه پیدا کند) کشش نام دارد. هنگامی که کشش یا احساس عاشقانه بوجود میاید ، فرد معمولآ توانایی تفکر منطقی را از دست میدهد . ضرب المثل قدیمی که میگوید " عشق کور است" این مرحله را دقیقآ توصیف میکند. فرد در این مرحله غالبآ هیچیک از عیبهایی که شریکش ممکن است داشته باشد را نمیبیند. او را شخصی ایده آل فرض کرده و نمیتواند از ذهنش خارج کند. این شیفتگی و تحریک ، بخشی از بیولوژی انسان است.
در این مرحله ، زن و مرد ساعتهای زیادی را با هم میگذرانند و سعی میکنند یکدیگر را بشناسند. اگر این کشش به قدرت خود باقی بماند و هردو آن را حس کنند ، آنگاه معمولآ به مرحله بعدی یعنی وابستگی یا تعهد وارد میشوند.


وابستگی یا تعهد


مرحله وابستگی یا تعهد ، عشقی برای مدت زمان طولانی است. فرد از عشق خیالی گذشته و به عشق واقعی وارد شده است. این مرحله از عشق باید به اندازه کافی نیرومند باشد تا در برابر مشکلات و آشفتگیهای زیاد زندگی دوام بیاورد. مطالعاتی که توسط الن برشید (Ellen Berscheid) پژوهشگر دانشگاه مینسوتا و همکارانش انجام شده نشان داده است که هرچه شخصی که دوستش داریم به نظر ما انسان آرمانیتری باشد ، رابطه ما در مرحله وابستگی قویتر خواهد بود.



روانشناسان دانشگاه آستین در ایالت تکزاس نیز به همین نتیجه رسیده اند. آنان دریافتند که آرمانی فرض کردن طرف مقابل ، موجب پایدار ماندن و شاد نگه داشتن زوجین در ازدواج میگردد. تد هوستن، پژوهشگر ارشد میگوید : " معمولآ این موضوع ناشی از تعبیر خوب یکی از زوجین از دیگری است بطوریکه او را مورد قبولتر از آنچه واقعآ هست، میبیند. تمایل افراد مذکور برای ادامه دادن رابطه با طرف مقابل، نسبت به کسانی که نمیتوانند یا نمیخواهند اینچنین باشند ، بیشتر است."
مواد زیر که در حین نزدیکی جنسی در بدن آزاد میشوند در این مرحله از عشق نقش اساسی دارند :
oxytocin, vasopressin , endorphins


پیوند شیمیایی


در عشق آرمانی ، هنگامی که دو نفر نزدیکی جنسی انجام میدهند ، oxytocin در بدنشان آزاد میشود که این ماده به قویتر شدن رابطه آنها کمک میکند. پژوهشهایی که در دانشگاه کالیفرنیا در شهر سانفراسیسکو انجام شده نشان داده است که " این ماده با توانایی حفظ کردن روابط سالم بین اشخاص و حفظ مرزهای روانی سالم با افراد دیگر ، ارتباط دارد." هنگامی که ماده مذکور در زمان انزال ، در بدن آزاد میشود ، شروع به ایجاد علاقه احساسی میکند . هرچه نزدیکی جنسی بیشتر باشد ، این علاقه هم بیشتر میشود. همچنین این ماده با علاقه مادر به فرزند ، انقباض رحم در زمان زایمان و تند شدن حرکت شیر در پستان مادر به هنگام شیر دادن بچه ارتباط دارد.
Vasopressin هورمون دیگری است که با تشکیل روابط تک همسری طولانی مدت در ارتباط است.
اندورفینها (Endorphins) که ضد دردهای طبیعی موجود در بدن هستند نیز در روبط طولانی مدت افراد نقش اساسی دارند . این مواد موجب ایجاد یک احساس آسایش عمومی میشوند که شامل احساس آرامش ، آسودگی و امنیت میباشد. اندورفینها نیز در هنگام نزدیکی جنسی و همچنین تماس فیزیکی ، ورزش و فعالیتهای دیگر، در بدن آزاد میشوند و اثری مانند وابستگی به مواد مخدر ایجاد میکنند.


معتادین به عشق


بعضی اشخاص نسبت به احساس عشق، اعتیاد دارند. چون بدن انسان مقدار مواد شیمیایی مذکور را در حد معینی نگه میدارد ، در این حالت، این حد بالاتر و بالاتر میرود تا شخص را ارضا کند. چنین اشخاصی پیوسته از رابطه با یک فرد به رابطه ای دیگر کشیده میشوند تا خود را ارضا کنند.



تحمل طولانی ؟


هنگامی که آن احساس لذتبخش از بین میرود چه میشود ؟ تد هوستون ، پژوهشگر دانشگاه تکزاس، میگوید این سرعت پیشروی رابطه عاشقانه است که غالبآ موفقیت نهایی آنرا تعیین میکند . او و همکارانش دریافتند که هرچه مدت رابطه پیش از ازدواج بیشتر باشد ، رابطه طولانی مدت پس از آن قویتر خواهد بود.
با این وجود، احساس عشق آتشین، پس از مدتی نیروی خود را از دست میدهد. مطالعات نشان داده اند که عشق آتشین بسرعت کمرنگ شده و پس از دو یا سه سال تقریبآ از بین میرود. مواد شیمیایی که موجب آن احساس عشق هستند ( آدرنالین، دوپامین، نورپینفرین، فنیلتیلامین و...) کم کم در بدن تحلیل میروند. ناگهان حس میکنید که طرف مقابل دیگر بی عیب و نقص نیست. ممکن است تعجب کنید که چرا او اینقدر عوض شده است . در واقع طرف مقابل شاید اصلآ تغییری نکرده باشد بلکه این شما هستید که اکنون میتوانید او را بصورت منطقی ببینید و دیگر تحت تاثیر هورمونهای کورکننده ناشی از احساس شیفتگی و عشق آتشین قرار ندارید. در این مرحله ، رابطه طرفین یا آنقدر قوی هست که دوام بیاورد ، یا اینکه همینجا به پایان میرسد.
اگر رابطه طرفین ادامه پیدا کند ، آنگاه مواد شیمیایی دیگری که در توضیح دوران وابستگی نام بردیم، در بدن آزاد میشوند. مثلآ اندورفینها که احساس آسایش و امنیت ایجاد میکنند. همچنین oxytocin که در زمان نزدیکی جنسی در بدن آزاد میشود و حس ارضا و وابستگی به همراه دارد